12 Eylül 2010 günü seçmenler, anayasanın bazı maddelerinde değişiklik yapan kanuna, “hayır” veya “evet” diyecek. Bu neyi ifade eder?
12 Eylül 1980 darbesi ile başlayan askeri yönetim sırasında hazırlanan anayasa, 7 Kasım 1982’de yüzde 90’ın üstünde kabul oyu ile onaylandı; Devlet başkanı Kenan Evren de Cumhurbaşkanı oldu. Anayasa, 1987’den bu yana 20 kez değiştirildi. İkisi (1987 ve 2007), halkoyunca onaylandı; 1988 değişikliği seçmenlerce reddedildi. Dördüncü sandık, 12 Eylül 2010’da kurulacak.
Buna karşılık, 3 kapsamlı ve önemli değişiklik, TBMM’de uzlaşma yoluyla kabul edildi; üstelik bunlar içerisinde en kapsamlı olan 1995 ve 2001 değişiklikleri, koalisyon hükümetleri döneminde gerçekleştirildi. 2004 değişikliği ise, 2001’in uzantısı…
“Hukuk devletinin onarımı” olarak da nitelendirilebilecek bu revizyonlar, insan haklarında şu üçlü açılımı sağladı: anayasal güvenceleri pekiştirme, Avrupa ölçülerine yaklaştırma ve uluslararasılaşma süreci.
1870’lerde başlayan ve iktidarın giderek törpülenmesine karşılık hak ve özgürlüklerin pekiştirilmesi yönündeki gelişmeler, 1970’lerde tersine döndü; 1980’de “dibe vurdu”. 1987-2004 arası dönem, özgürlükler, 2007-2010 ekseni ise, Cumhurbaşkanını merkezi konuma yerleştiren “derin anayasa” zihniyeti ile örtüşüyor.
Profesör Kaboğlu’nun kitabı, hem seçmenin kafa karışıklığını gideriyor, hem de Türkiye’nin geçmişten bugüne anayasa macerasına ışık tutuyor…
Değişiklikler Işığında 1982 Anayasası
İçindekiler
Giriş
1 Bölüm
Türkiye’nin Anayasal Düzeni: Dünden Yarına
I – YENİ ANAYASANIN İTİCİ GÜÇLERİ
A) Yeniliğin Zamanı / Mekânı ve Anlamı
B) Neler Yapılabilir? Yeni Bir Dil, Yeni Bir
Yaklaşım Mümkün mü?
II – ANAYASAL REFORMLAR ÜZERİNE
A) Anayasal ve Siyasal Evrim
B) 1982 Anayasası: Sürekli Sorgulama
2 Bölüm
1995 Anayasa Değişiklikleri: Toplu Hak ve Özgürlükler Ağırlıkta
I – 1982 ANAYASASINI AŞMAK
A) Hukuk ve Devlet
B) Değişikliğin İki Boyutu
II – ANAYASAYI DEĞİŞTİRME
İRADESİNDE SAPMA
A) Çoğunluğun İradesine Azınlığın Gölgesi
B) Komisyon Yetkisiz
C) “Bilgi” Saptırmaları
III – ÖRGÜTLENME VE KATILIM HAKLARI
A) Dayanışma Yasaklarına Son
B) Hangi Haklar?
C) Kamu Görevlileri
D) Diğer Değişiklikler ve Dokunulamayanlar
IV – ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİNİN ETKİLERİ
A) Değişen Dünya ve Türkiye
B) 1995 Değişikliklerinin Uygulanabilirliği
Sonuç Yerine
3. Bölüm
2001 Anayasa Revizyonu
I- DEĞİŞİKLİKLERİN SÜREKLİLİĞİ:
ANAYASAL DENGELERİ ARAYIŞ
A) Değiştirme Yöntemi
B) Değiştirilen Hükümlerin İçeriği
C) Değişikliklerin Etkisi
II – 2001 ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ:
ULUSAL-ÜSTÜ ETKİDEN ULUSAL TEPKİYE
A) Anayasa Değişikliğinin Dinamikleri
B) Değişiklik Prosedürü ve Kapsamı
C) Etkiler mi, Tepkiler mi?
III – ANAYASAL DEĞİŞİKLİKLERİN ANLAMI VE ETKİSİ
A) Normlar Hiyerarşisi ve Anayasanın
Üstünlüğü
B) Anayasa Değişikliği ve Normların Oluşum
Süreci
C) Anayasa Değişikliklerinin Etkisi
D) Söylem ve Eylem Ayrışması
E) Hangi Anayasa?
4.Bölüm
2004 Anayasa Değişiklikleri
İNSAN HAKLARI ULUSLARARASI SÖZLEŞMESİNİN İÇ HUKUKTA DOĞRUDAN UYGULANMASI
(Anayasa, md 90)
5.Bölüm
2007 Değişikliği: Cumhurbaşkanının Halk
Tarafından Seçilmesi
6.Bölüm
2008 Anayasa Değişikliği ve Anayasa Mahkemesi
Denetimi
I.Anayasa Değişikliği
A) Ekleme Tarzı: Gerekçe Yolu ile
Amaca Ulaşma
B) Değişiklikleri Uygulamaya Koyma
Çabaları
C) Değişikliklerin Anayasaya Aykırılık Sorunu
II.ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
A) Dava Dilekçesi: Yokluk ve Aykırılık İddiası
B) Çoğunluk Oyu: İptal
C) Karşı Oylar
III.DEĞERLENDİRME
A) Çoğunluk ve Karşı Oylar Üzerine
B) Kullanılmayan Teknik: Yorumlu Ret
C) Hukuki Yorumun Sınırları veya
Demokrasi Açığı ve Laiklik Gerilimi
7 Bölüm
2010 Anayasa Değişikliği: “Evet” veya “Hayır”!
I.DEĞİŞLİK SÜRECİNDEKİ TARTIŞMALAR
1 – “Yurttaşlığa Dayanan Kimlik” İçin
2 – Anayasa ve İnsan Hakları Kurulları
3 – İnsan Hakları Kurulları, Ulusal-Ötesi Rol
4 – “İnsan Hakları Kurumu”, “Amicus Curiae”
Olabilir mi?
5 – İnsan Hakları Devletçiliği
6 – Anayasa Krizi mi, Kriz Anayasası mı?
7 – Anayasa Neden Değiştirilir?
8 – Haşmetlü’nün Anayasa Mahkemesi
9 – Anayasayı Kalıcı Kılmanın Yolları
10 – Anayasa Mahkemesi Üyeleri: Nicelik ve
Nitelik
11 – Anayasa Değişikliğinde Amaç ve Araç
12 – “Tıkır Tıkır” Anayasa Değişikliği
13 – 2010 Paketi, 1982 Metninden İleri mi?
14 – Ne Devrim, Ne Vesayet!
15 – Anayasa (Mahkemesi) Değişikliği
(Denetimi): Doğrular ve Yanlışlar
16 – Açılım ve Anayasa: İki Kötüye Kullanım
17 – Anayasallık Denetiminde 3
Yorumlu Ret
18 – 2010 Anayasa Değişikliği ve Anayasa
Mahkemesi Kararı Üzerine Öngözlemler
19 – AKP / AYM ve YSK: Hangi Standartlar?
20 – Halkoyuna “Doğru” Bilgilenme Hakkı
II HALK NEYİ OYLAYACAK?
Soru 1 Anayasa Değişikliğinde Nitelik mi Önemli, Nicelik mi?
Soru 2 Uzlaşma Neden Sağlanamadı?
Soru 3 DeSişiklik Gerekçeleri: Söylenenler ve Yazılanlar Neden Farklı?
Soru 4 Değişiklik Tekniği ve Standardı Nelerdir?
Soru 5 Pekiştirilen ve DiSer Haklar Arasında Ayrımcılık Var mı?
Soru 6 Yasakları Ayıklama Yöntemindeki Çelişkiler Nelerdir?
Soru 7 Toplu Sözleşme Hakkı: İlerleme mi,Gerileme mi?
Soru 8 Çocuk Hakları: Daralma mı,Genişleme mi?
Soru 9 Eşitlik slkesinde Kayda Değer Bir İlerleme Var mı?
Soru 10 Yeni Kurumlar Ne Ölçüde Özerk ve İşlevsel?
Soru 11 – Yargısal Denetimde Getirilen mi,
Yoksa Götürülen mi Ağırlıkta?
Soru 12 AYM Üyelerinin Belirlenmesinde Nitelik Koşulu mu, Siyasal İktidarın Etkisi mi Belirleyici?
Soru 13 – AYM, Yeni Yapısıyla Özgürlükleri Koruyucu İşlevini Pekiştirebilir mi?
Soru 14 – HSYK’nın Yeni Yapısı, Yargı Bağımsızlığını ve Tarafsızlığını Sağlayabilir mi?
Soru 15 – Geçiş Hükümleri, Neden AYM ve HSYK Üzerinde Yoğunlaşıyor?
Soru 16 Anayasa DeSişikliSi Üzerinde AYM’nin Yaptığı Denetim Ne Anlama Gelir?
Soru 17 Değişiklikleri Bütün Halinde Oylamak, Genel İradeyi Zedeler mi?
Soru 18 Değişiklik Paketi Yeni Anayasa Umudunu Arttırıyor mu? Yoksa 1982 Anayasasını Kalıcı mı Kılıyor?