Özgürlükler Hukuku

 

Anayasa hukukunun başlıca işlevi otorite ve özgürlük dengesine ilişkin teknikleri geliştirmek ise, özgürlükler hukukunun ana gereği özgürlük ve eşitlik diyalektiğini kurmaktır.

Özgürlük bir yandan, her zaman her yerde ve herkes için geçerli dokunulmaz alanları güvenceler (işkence ve kötü muamele yasağı gibi); öte yandan hak ve özgürlükler konularına, öznelerine, kullanım ortamlarına ve koşullarına göre farklılaşır. Hukuk bunları sistematik bir biçimde düzenleme konusu yapar; gerektiği ölçüde kayıtlamalar öngörür.

Hukuk önünde eşitlik, fırsat ve olanak eşitliğinin varlığı ölçüsünde sağlanabilir.

İnsan onuru kavramı ise, özgürlüğün temeli ve eşitliğin ölçütü olarak, özgürlük-eşitlik diyalektiğini kurar.

Özgürlükler hukuku, ne özgürlüğü ne de eşitliği mutlak kavramlar olarak değerlendirir; fakat mutlak değer ve ölçüt olarak “insan onuru” her ikisi arasındaki dengeyi sağlamaya en elverişli kavramdır. Özgürlükler hukuku, genel kuramı, başlıca hak ve özgürlüklere ilişkin rejimiyle, ancak “insan onuru” temelinde inşa edilebilir.

Bu yapıt, uluslararası insan hakları ve karşılaştırmalı özgürlükler hukuku verileri ışığında, insan onuru temelinde özgürlük-eşitlik diyalektiğini kurma çabasını yansıtmaktadır.

KISALTMALAR

GİRİŞ

I –  Eksen Kavramlar

A) Özgürlük

B) Eşitlik

C) Özgürlük ve Eşitlik Denklemi: İnsan Onuru

II – Özerk Bir Bilim Dalı

III – Yaklaşım Biçimi

DERİNLEŞMEK İÇİN KAYNAKÇA

Birinci Kısım

Özgürlükler Hukuku Genel Kuramı

Birinci Bölüm

Özgürlükler Hukuku’nun Oluşumu

I –  Toplumsal Etmenler

A) Birinci Kuşak

B) İkinci Kuşak

C) Üçüncü Kuşak

II – Özgürlüklerin Hukuksal Kaynakları

A) Anayasa: İlk Kaynak

1     Anayasanın “İki Yüzü”

2     İnsan Haklarının Anayasal Konumu

B) Yazılı Olmayan Özgürlükler Anayasası

1     Hak ve Özgürlük Bildirgeleri

2     Özgürlüklerin İçtihadi Kaynakları

3     Uluslararası Kaynaklar

DERİNLEŞMEK İÇİN KAYNAKÇA

İkinci Bölüm

Özgürlükler Hukuku’nun Uygulanması

I –  Uygulama Araçları

A) Serbestlik Kuraldır

B) Önlemek Ayrık Durumdur

C) Biçim Gereklerinin Anlamı

II – Özgürlüklerin Sınırları

A) Olağan Hukuk Düzeni

1     Yasa ile Sınırlama

2     Nedene Bağlılık İlkesi

a) Kamu Düzeni

b) Kötüye Kullanma Yasağı

c) Hukuk-Ötesi Sınırlar

B) Olağanüstü Rejimler

1     Ortak İlkeler, Farklı Uygulamalar

2     1982 Anayasası’nda Olağanüstü Yönetim

Usulleri (OÜYU)

3     Hak ve Özgürlüklerde “Sapmalar”

a) İki 15     Madde: “Sözleşme ve Anayasa”

b) 1982 Anayasası Uygulaması

DERİNLEŞMEK İÇİN KAYNAKÇA

Üçüncü Bölüm

Özgürlükler Hukuku’nun Güvence Sistemi

I –  Ulusal Güvenceler

A) Yürütme

1     Kamu Yönetimi: Yönetsel Usuller

2     Bağımsız İdari Otoriteler (BİO)

a) Özgürlükler Hukuku’na Bağımsız İdari Otoritelerin “Giriş”i

b) Türkiye’nin Tercihleri

B) Yasama

1     Liberal Öğreti ve Yasa

2     Yasanın “Kutsallığı”ndan Demokrasi

Açığına

C) Yargıçlar ve Özgürlükler

1     Yargısal Korumanın Genel İlkeleri

2     Yargısal Denetimin Boyutları

3     Anayasa Yargısı

4     Yargısal Denetimin Zayıflaması

II – Uluslararası Güvence Sistemi

A) Etkisi Sınırlı Belgeler (1     düzey koruma)

B) Kurumsallaşmış Güvenceler (2     düzey koruma)

1     Birleşmiş Milletler Koruma Mekanizmaları

2     Bölgesel Ölçekte (Kıtalar ve Alt-Bölgeler)

C) İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi (İHAS)

(3     düzey koruma)

1     Sözleşme Organları ve Başvuru

2     Avrupa Sözleşmesi ve İç Hukuk

3     İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM)

4     İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve

Avrupa Birliği

5     Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi

III – İnsan Hakları Ortak Hukuku’na Doğru mu?

A) Ulusal Sistemin Sınırları

B) Uluslararası Sistemin Yetersizliği

C) Bütünleşme mi, Buluşma mı?

DERİNLEŞMEK İÇİN KAYNAKÇA

İkinci Kısım

Özgürlükler ve Hakların Düzenlenmesi

Birinci Bölüm

Kişi Özgürlükleri ve Siyasal Haklar

I – Bireysel Özgürlükler

A) Bedeni Özgürlükler

1     Güvenlik İçinde Yaşama Hakkı

a) Yaşama Hakkı

b) Biyolojik İnsan Hakları

c) Özel Yaşam Özgürlüğü

ç) Özgürlük ve Güvenlik Hakkı

2     Seyahat Özgürlüğü (Hareket Etme Özgürlüğü) ve Yerleşme

a) Ülke İçinde Dolaşım Özgürlüğü

b) Bir Devletten Ötekine Seyahat Özgürlüğü

c) Yerleşme Özgürlüğü ve Konut Hakkı

B) Düşünce ve İfade Özgürlüğü

1     Düşünce Özgürlüğü Alanı

2     Avrupa Sözleşmesi ve Uygulaması

3     Türkiye’de Düşünce Özgürlüğü ve “Suçu”

C) Vicdan, İnanç ve Din Özgürlüğü

1     Din ve İnsan Hakları

2     Din Özgürlüğünün Hukuksal Rejimi

a) Din Özgürlüğü İhlalleri

b) Din Özgürlüğünün Sınırları

c) Din Özgürlüğünün Güvenceleri

II – Toplu Eylem Özgürlükleri

A) Dernek Özgürlüğü

1     Serbest Kuruluş İlkesi ve Sınırları

2     Dernekleşme Hakkı

3     Örgütlenme ve Faaliyet Sınırları

4     Derneklerin Denetimi ve Varlık Güvencesi

5     Uygulamada Dernek Özgürlüğü

B) Toplantı, Yürüyüş ve Gösteri Özgürlükleri

C) Türkiye’de Toplu Özgürlükler Sorunsalı

III – Siyasal Haklar

A) Seçme Hakkı

1     Oy Hakkı

2     Aday Olma Özgürlüğü

3     Siyasal Parti Özgürlüğü

B) Katılma Hakkı

DERİNLEŞMEK İÇİN KAYNAKÇA

İkinci Bölüm

İktisadi, Sosyal, Kültürel Haklar ve Özgürlükler

I –  İktisadi Özgürlükler

A) Mülkiyet Hakkı

1     Kutsallıktan Toplumsal İşlevli Bir Hakka

2     “Sosyal” Hak mı, “İktisadi” Özgürlük mü?

B) Girişim Özgürlüğü

II – Sosyal Haklar

A) Çalışma Hakkı

B) Sosyal Güvenlik Hakkı

C) Toplu Sosyal Haklar

1     Sendika Özgürlüğü
Alain Bockel

Andre G. Cabanis

Bülent Tanör

Gérard Groc

İbrahim Ö. Kaboğlu

İoanna Kuçuradi

Jean Morange

Jean Michel Belorgey

Maryse Deguergue

Michel Louis Martin

Neji Baccouche

Pascal Texier

Semih Vaner

Türkan Saylan

Yılmaz Aliefendioğlu

Yoichi Koizumi

Derleyen : İbrahim Ö. Kaboğlu