ALEVİ VE KÜRTLER, EŞİT YURTTAŞLAR

“Sevgili halkım, son yıllarda ne zaman seçim konuşsak, saray ne zaman seçimi kaybedeceğini görse Kürtlere toplu bir yaftalama, terörist muamelesi yapma durumu başlıyor. Utanç verici… Şu anda milyonlarca Kürde terörist muamelesi yapılıyor… Her gün milyonlarca lirayı sosyal medya trollerine harcıyorlar. O troller bana hakaret edebilmek adına Kürtlere terörist muamelesi yapıyorlar”  (18.4)

“Sevgili gençler,

Ben Aleviyim… Kul hakkı yemem, harama, beytülmala el uzatmam… Cumhuriyet’in bize verdiği fırsatlar sayesinde okudum…”(20.4).

CHP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı adayı Sayın Kılıçdaroğlu’nun Alevilik mesajı daha büyük yankı uyandırdı. Aslında “eşitlik-özgürlük-yurttaşlık” üçlüsünde  halk (demos) bileşeni Aleviler ve Kürtler de Anayasa güvencesi altında:

-”Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.” (md.10).

-Din ve vicdan hürriyeti, mutlak koruma altında; dini siyasete alet etme, kesin yasak kapsamında (md.24).

-Savaşta bile, “kimse din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz ve bunlardan dolayı suçlanamaz”(md.15).

-Her yurttaş, anayasal temel hak ve hürriyetlerden eşitlik gereklerince yararlanarak onurlu bir yaşam sürdürme ve maddi ve manevi varlığını bu yönde geliştirme hak ve yetkisine doğuştan sahip (Başlangıç).

 

YASAMA, YADSIDI

Ne var ki, TBMM’de AKP-MHP ittifakı, vergilere ilişkin torba yasa (7421 sy./16.11.22 ta.) ile, akçasal kolaylıklar sağladığı Cemevlerini ibadethane olarak tanımadı. Anayasa hükümlerinin gereklerini ‘tanıma, ayrımcılık yapmama ve eşit muamele’ yoluyla yerine getirmek bir yana, tam tersine, inanç topluluğu olarak Aleviliği yadsıdı.

 

YÜRÜTME  DE …

Alevilerle ilgili yargı kararları uygulanmadığı gibi, Kültür ve Turizm Bakanlığı içinde kurulan “Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı” (Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi/CBK, RG: 9.11.22)  da, 7421 sayılı Yasanın kurumsal  ayağı oldu  ve yadsıma pekiştirildi.

2017 Anayasa kurgusunda Yürütme ile özdeşleşen Cumhurbaşkanı, söylem, eylem ve işlemleri ile anayasal güvence ve yasakları sürekli çiğniyor. Özellikle ‘cami avlusu siyaseti’,  inanç ve din özgürlüğünü istismarla, dini siyasete alet ederek laiklik ilkesini de yadsıyor.

Oysa Aleviler, inanç topluluğu olarak tanınmak için uzun soluklu fikri, hukuki ve eylemsel mücadeleler verdi.

Yasa ve CBK düzenlemelerine  karşı Alevilerin TBMM yakınında  barışçıl toplanma ve basın açıklaması yapma hakları, biber gazı kullanılarak kolluk şiddeti ile baskılandı (8 Kasım).

Kazanımlarını yadsıyan ve Alevileri aşağılayıcı düzenlemeler,  AYM’ye taşınmakla yeniden başa dönülmüş oldu.

 

YURTTAŞ/İNSAN/BİREY

Eşit yurttaş anayasal  güvenceleri oldukça geniş.

Hak öznesi insan, geniş bir bütün ve bölünmez nitelik taşıyan özgürlüklerin ve “farklı olma hakkı” nın da öznesi.

Özgür birey, belli bir din veya mezhep seçme hakkı kadar bunların dışında kalma özgürlüğünü de kullanabilir.

Nitekim, “ din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamama ve bunlardan dolayı suçlanamama”,  insan haklarının sert çekirdeğidir.  Haliyle, din dışında kalma özgürlüğü de güvence altında. Dahası, dinlere ilgisiz kalan kişinin inanç (deist, agnostik veya ateist) tercihi de, Anayasa korumasında.

Doğal olarak, “ben Aleviyim” beyanı, hukukun mutlak koruması altında. Yasak olan ise, Sayın Kılıçdaroğlu’na veya başka bir yurttaşa, “sen Alevisin” demek.

Ne var ki,  “sen Alevisin” damgası ile yetinilmedi; Alevilik ilahi bir inanç bile sayılmadı, yadsındı, ayrımcı muamelelere tabi tutuldu.  Dahası, Aleviler, toplu katliamlarla yok edilmek istendi.

 

EŞİT YURTTAŞLIK  İÇİN…

Uğruna canlar alınan ve verilen inanç sorunsalının düğüm noktası şu:   inanç (ilahi) alanı, hukuk (dünyevi norm) koruması altında. Hukuki koruma, yurttaşlık temelinde anlam kazanır. Siyasal toplumla elde edilen statü olarak yurttaşlık, insan haklarını ve birey özgürlüğünü ilerletme aracıdır. Bu bakımdan, eşit yurttaşlık,  özgürlük ve hakların ölçütüdür.

Halk ve özellikle gençler, farklı olana ayrımcı uygulamaları düzeltme  iradesini,  Cumhuriyet üçlüsü “eşitlik- yurttaşlık ve laiklik” ekseninde “eşit yurttaşlık” için 14 Mayıs’ta ortaya koyacak.

 

İbrahim Ö. Kaboğlu  (BirGün, 27 Nisan 2023)