ANAYASA YARGISI

Yasama organı artık genel iradenin oluşumunu tekelinde tutmamaktadır. Avrupa devletlerinde yürütme, yasama inisiyatifine ve gündemine büyük ölçüde hâkimdir Parlamento, yasaları oylama ve değiştirme iktidarını korumaktadır. Ana¬yasa Mahkemesi ise belli yasama hükümlerini yürürlükten kaldırabilir; yasanın anlamını açıklığa kavusturabilır; uygu¬lama tarzlarını belirleyebilir, etkisini sınırlayabilir veya ge¬nişletebilir; hatta yeni hükümlerin kabulünü yasayıcıya öğütlevebilir. Normların oluşumuna katkıda bulunmak için kurumlar arasında ortaya çıkan yarışmacı ilişkiler zinciri, yasanın anlamını da dönüşüme uğratmıştır.

Yasalar birçok organın kısmi katılımıyla oluşan bir sürecin ürünüdür. Farklı organların iradeleri, genel iradenin oluşu¬muna katkıda bulunur. Yasa ancak “anayasaya saygı” ölçü¬sünde genel iradeyi ifade eder. İste yasa yapımında “tekelci rejimden yarışmacı rejime” geçisin anlamı budur.

Anayasa yargısının meşruiyetini kuran işlevi, demokratik sistemin korunması ve insan haklarına saygının sağlanması-dır. Coâunlukcu demokratik ilkeye dayanan siyasal kurumların taşkınlıklarını sınırlayabilecek başlıca mekanizma, yasa-ların anayasaya uygunluğunun denetimidir. Bu sınırlar, anayasal yapının korunması için gereklidir. Öte yandan bi-reylerin, temsilcilerinin iki secim dönemi arasındaki yasama  çalışmalarını denetletebilmeleri. Anayasa Mahkemelerini yurttaş mekânına “yakın” kurumlar yapar. İste bu İki Öğe, yeni bir demokrasi anlayışını ifade eder* Güçlü bir “anayasaya uygunluk denetim sistemi”, otoriter ve özgürlüğe düşman rejimlerce hoşgörülmez.

ANAYASA YARGISI

AVRUPA MODELİ VE TÜRKİYE

BAŞLICA KISALTMALAR

GİRİŞ

I. İlk Denemeler: Amerika ve Avrupa

II. Günümüzde Yaygın Denetim

III. Merkezileşmiş Anayasal Denetim

A) İkinci Dünya Savaşı Sonrası

B) Sosyalizm ve Sonrası

IV. Karma Modeller

V. Kitabın Planı

Birinci Bölüm

ANAYASA YARGISININ ÖRGÜTLENMESİ

I.   Anayasa Mahkemelerinin Kuruluşu

A) Üyeleri Belirleme Kuralları

1. Yasama Organının Seçmesi

2. Yasama ve Yargı Arasında Paylaşılmış Yetki

3. Türkiye: Ne Seçim Ne de Paylaşım

B) Kimler Üye Olabilir

C) Statü Kuralları

1. Görev Süresi

2. Görevin Gerekleri

II. Anayasa Mahkemelerinin Yapılanması ve İşleyişi

A) Tek Daire ve Çift Daire

B) Anayasa Mahkemelerinde Usul

İkinci Bölüm

ANAYASAYA UYGUNLUK DENETİMİ

Denetim Tarzları ve Özellikleri

Denetim Zamanı

1. Önceden Denetim.

2. Sonradan Denetim

3. Hem Önceden, Hem Sonradan Denetim

4. Değerlendirme

B) Denetim Yolları ve Özellikleri

1. Soyut Denetim (Dava Yolu

a) Kavram

b) Uygulama Örnekleri

c) Türkiye: İptal Davası

2. Somut Denetim (İtiraz Yolu

a) Kavramsal Açıklamalar

b) Farklı Uygulamalar

c) “Aykırılığın Mahkemelerde

İleri Sürülmesi

3. Anayasa Başvurusu (Anayasa Şikâyeti

a) Kavram

b) Uygulanması

c) Türkiye’deki Tartışma ve Öneriler

A) Denetimin Konusu

1. Denetlenen İşlemler

a) Hukuken Mevcut İşlemler

aa. Yasalar ve Diğer İşlemler

bb. Uluslararası Sözleşmeler

cc. Anayasa Değişiklikleri

b. İhmal Yoluyla Anayasaya

Aykırılık

c) Türkiye’de Yasama İhmalleri ve

“Denetlenemez İşlemler

aa. Yasama İhmalleri

bb. Anayasal Denetim Yasakları

cc. “Geçici 15. m/III

2. Ölçü Alınan Kurallar (Referans Normları

a) Anayasa

b) Uluslararası Belgeler

c) Hukukun Genel İlkeleri

B) Denetimin Kapsamı ve Karar

1. Denetimin Yönleri

a) Usul İncelemesi

b) Esas İncelemesi

c) “Kanun Koyucu Gibi Hareket”

2. Karar Teknikleri

a) “Basit” Kararlar

b) “Yorumlayıcı” Kararlar

c) Yasama Organına Çağrı Kararları

III. Denetimin Etki ve Sonuçları (Yaptırımları

A) Kararların Hukuki Gücü

B) Kararların Zaman Yönünden Etkisi

1. Geriye Yürüme/Geleceğe Etki

2. Karar ve Gerekçe: Eşzamanlı İki İşlem

C) Yürürlüğün Durdurulması (YD

Üçüncü Bölüm

ANAYASA YARGISININ İŞLEVİ

I. Anayasal Kurumlar Dengesi: Hakemlik

A) Yatay Erkler Ayrılığı

B) Düşey Erkler Ayrılığı

II. Hak ve Özgürlükler Düzeni: Bekçilik

A) Temel Kavram ve İlkelerin Geliştirilmesi

1. Hukuk Devleti

2. Çoğulcu Demokratik Toplum

3. Eşitlik İlkesi

4. Ölçülülük İlkesi.

B) Hakların Ortaya Çıkarılması

C) “Yaşayan Hukuk”: Hakların Evrimleştirilmesi

1. İtici Güçler: “Bireylerin Başvurusu”

2. Sürekli Güncelleştirme

III. Demokratik İlkelerin Korunması

A) Seçimlerin Denetimi .

B) Referandumların Denetimi

C) Siyasal Partilerin Denetimi

D) Yüce Divan Görevi.

Dördüncü Bölüm

ANAYASA YARGISI VE DEMOKRASİ.

I. Kural Koyma Yetkisinin Kullanılması.

A) Yarışmacı İlişkiler Zinciri

1. Parlamentoculuğun Gerilemesi

a) Devam ve Katılım Sorunu

b) Yasama İnisiyatifinin Zayıflaması

2. Yürütme’nin Yasama Alanına Girişi

3. Anayasa Mahkemelerinin Rolü.

B) Demokrasinin Geleneksel Görünümünde Gerileme

II. Anayasa Yargısının Meşruluğu.

A) Yorumlamadan Yaratmaya.

1. Yorum Sorunu

2. Anayasa Yargıcı: Hukukun Yaratıcısı mı?

B) Meşruiyetin Kaynağı: Demokratik Rejim ve

İnsan Hakları

1. Demokratik Temsil Sorunu.

2. İnsan Haklarının “Bekçiliği”nden Anayasal Demokratik Sistemin “Hakemliği”ne.

III. Demokrasi Kavramının Dönüşümü

A) Anayasa Hukukunda Üçüncü Evre

1. İçtihadi Anayasa Hukuku.

2. Anayasa: Hukuk ve Siyaset Bilimi İkilemi mi?.

a) Hukukun Rövanşı.

b) Politik Hukukun “Kalıcılığı”.

B) Anayasal Demokrasi mi, Hukuk Devleti mi?

Sonuç Yerine

Türkiye İçin Nasıl Bir Anayasa Yargısı?

KAYNAKÇA.

KAVRAM DİZİNİ