İbrahim Kaboğlu İbrahim Kaboğlu
“Kabine değişikliği gayet tabiidir” diyen CB Erdoğan, bunu değişen koşullara bağlıyor. Buna karşılık, hükümet istikrarsızlığı gerekçesiyle kaldırdığı parlamenter rejimi, kaos dönemi olarak karalamayı sürdürüyor. Bilgi kirliliği yaratılarak geçmişi karalama, monokrasi için meşrululuk aracı.
Hükümet istikrarı ve siyasal istikrar kavramları farklılaşsa da, monokratların hükümet istikrarına verdikleri anlam bakımından bir karşılaştırma, demokratik rejime dönüş için ufuk açıcı.
Son koalisyon olarak 57. Hükümet ve tek kişi yönetiminde kaç bakan değişti?
SAYILAR
Parlamenter rejimin DSP-MHP-ANAP’tan oluşan Ecevit Başbakanlığındaki son koalisyon (güçbirliği) hükümeti (1999-2002), 19 devlet ve 17 hizmet olmak üzere toplam 36 bakan/lık ile yola çıktı. 8’i hizmet, 13’ü devlet olmak üzere 21 bakan değişti. (Bu sayıya, partiden de çekilen 10 DSP’li bakanın istifası dahil; ama, son üç ay seçim dönemi değişiklikleri değil).
Devlet Bakanlıklarını kaldıran Erdoğan, 16 hizmet bakanlığı ile yola çıktı ve 8 bakan değişikliği yaptı; bakanlık sayısını 17’ye çıkardı (2018-2022)
Görüldüğü gibi yaklaşık 3 yıl 6 aylık zaman diliminde, sayı olarak karşılaştırılabilir değişiklik var.
Üstelik, artık ne hükümet var ve haliyle koalisyon da yok, ne de güvenoyu.
Hükümet istikrarı için eğer ölçüt, hükmet ve bakanların değişmesi ise, her konuda tek başına karar veren Erdoğan döneminin Ecevit dönemine göre daha istikrarsız olduğu açık.
NEDENİ
Hangi bakanın neden gittiğini, yenilerinin hangi özellikleri nedeniyle tercih edildiğini, bir kişi dışında kaç kişi biliyor?
Değiştirme nedenlerini ve değişecekleri;
TBMM üyeleri bilmiyor,
AKP-MHP vekilleri bilmiyor,
Acaba diğer bakanlar ne kadar biliyor?
Özetle, kim biliyor bir bilen dışında?
Örneğin, “değişen” hangi koşullar, Adalet Bakanı’nın değişmesini gerekli kıldı?
SORUMLU/SORUMSUZ
Ecevit Hükümeti, üç parti arasında hassas dengeler üzerinde duruyordu; üstelik Meclis’e karşı sorumluluk vardı.
Erdoğan, Ecevit+36 Bakanın birlikte kullandığı yetkiler ötesinde Devleti temsil yetkisine de sahip, TBMM önünde sorumluluğu yok; bakanlar, yemin ve bütçe dışında Meclis’e uğramıyor bile. Saray’dan kopuk olan bakanlar, birbirinden de kopuk…
SİYASAL İSTİKRAR
57. Hükümet döneminde Bakanlar Kurulu 116 kez toplandı. İlk toplantı, Hükümet`in güvenoyu aldığının ertesi günü olan 29 Mayıs`ta, son toplantı ise 6 Kasım 2002`de veda amacıyla yapıldı. TBMM de pek yoğun çalıştı ve önemli düzenlemeler gerçekleştirdi.
Tek kişi yönetimi, “fiili kabine” toplantıları dışında hangi karar düzeneklerini kullandı?
Hükümet istikrarına göre daha geniş bir kavram olan siyasal istikrar bakımından, tek kişi yönetiminin Türkiye’yi içine sürüklediği bunalım, 2001 krizine çok daha derin ve kalıcı.
HUKUK/PARALEL
Yapısal sorun ötesinde, Anayasa ve hukuka yürürlükteki haliyle bile saygı göstermemek de, başlıca neden: ‘Kabine’ diyor Erdoğan, ne ki bu kavramın hukuki dayanağı yok. Bakanlar arasında dayanışma bir yana, birbirinden ne denli kopuk oldukları, hatta birbirine ne kadar karşıt söylem ve duruşlarda oldukları, bütçe görüşmelerinde açıkça gözlenebiliyor.
“Af” da hukuki dayanaktan yoksun? Anayasa’ya göre Cumhurbaşkanı, “bakanları atar ve görevlerine son verir”.
Oluşumuna katkıda bulundukları paralel yapının varlığını resmen teşhir edenler, bu kez, yine hukuk dışında kendi paralel yapılarını kurdular: Bakanlar için, hukuk ve liyakat bir yana, nedeni ve gerekçeyi bile ortaya koyma gereği duymayan “her yerde hazır ve her şeye nazır kişi”nin, bürokratları atarken ve görevden alırken ne denli öznel, keyfi ve yanlı tercihlerde bulunduğu kolaylıkla anlaşılabilir.
YENİDEN KURULUŞ İÇİN…
“İstikrar”, yıkım gerekçesi olarak kullanıldı…
Şimdi sıra, demokratik parlementer rejime dönme gerekçesi olarak, monokrasinin neden olduğu “kaos”u kullanma zamanı.
Yüzyıl önce Kurtuluş-Kuruluş, yaklaşık 5 yıl sürdü; Türkiye’nin 5 yılını heba eden Saray’dan seçim yoluyla kurtuluş ve kuruluşun ilk ve ön koşulu; bunun öncülüğünü yapan ( başta CHP/HDP/İYİ P. ve diğer) partilerin, yakın geçmiş üzerine yaratılan “bilgi kirliliğini temizlemek”le yola koyulmaları…
İbrahim Ö. Kaboğlu (BirGün, 03.02.2022)