İbrahim Kaboğlu İbrahim Kaboğlu
Bakanlıktan çekilmeden 14 Mayıs milletvekili seçim kampanyası yürüten Kurum, öteki Parti adaylarıyla eşit koşullarda yarışmadı. TBMM’de Başkanı olduğu Çevre Komisyonu’nu hiç toplamadı. Meclis’te hiç konuşmadı.
Soru: Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Kurum (2018-23), çevre ve kentle ilgili yasal düzenlemeler karşısında ne yaptı?
TBMM, 27. yasama döneminde 139 yasa çıkardı. Yalnızca 2 teklif esas komisyon olarak Çevre Komisyonu’nda görüşüldü.
İki yasadan biri, “Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ( 7153 sy); öteki, “Türkiye Çevre Ajansının Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” (7261 sy.). Bu iki torba yasanın 30 maddelik ilki, çevre, imar, kıyı ve mera dahil 9 yasada, 39 maddelik ikincisi ise, 7 yasada değişiklik yaptı.
Bakan Kurum, ne Komisyon ne de Genel Kurul görüşmelerine katıldı.
Dahası, çevreyle ilgili onlarca teklif, farklı komisyonlarda görüşülerek yasalaştı. Etki analizleri yapılmadan ve çevre alanında temel kanunlarda bir veya birden çok kez değişiklik yapan torba yasalar, bütüncül yasama sürecine olumsuz etki yaptığı gibi ülkesel çevre yağması için örtü işlevi gördü. Bunlar; yasa ve değiştirme sayısına göre şöyle: çevre (3), imar (10), maden (5), kıyı (4), mera (3), orman (6), jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sular (3), toprak koruma ve arazi kullanımı (2).
Meclis web sitesine göre, Çevre Komisyonu, “TBMM Başkanlığınca kendisine havale edilen çevrenin korunması ve geliştirilmesi, ekolojik dengenin bozulması, toprak, hava, yeraltı ve yerüstü kaynaklarının kirlenmesi, ormanların, kıyıların, tarihi ve kültürel değerlerin, tabii varlıkların korunması ve benzeri konulardaki kanun tekliflerini görüşmektedir.”
Buna karşın, komisyonu ilgilendiren birçok düzenleme, torba tekliflerin içinde başka komisyonlarda görüşüldü.
Plan ve Bütçe: Çevre (1 ), imar ( 7 ), maden (2), orman (3),kıyı (1), mera (1), jeotermal (1).
İçişleri: Çevre (1), kıyı (1), mera (1),
Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji: Maden (3), orman (1), jeotermal (1),
Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm: Çevre (1 ), kıyı (1), imar (2), jeotermal (1).
Tarım, Orman ve Köyişleri: Orman ( 2 ), toprak (2).
Yine, tek kişi yönetimine doğal ve kültürel varlıkları tehlikeye düşürücü yetkiler tanıyan Kapadokya ve Uludağ Alanı Hakkında Kanun Teklifleri de Milli Eğitim ve İmar Komisyonlarında görüşüldü. Türkiye ekosistemi üzerinde onarımı olanaksız etkiler yaratma riski bulunan Turizmi Teşvik ve (7334 sy.) ve Orman (7442 sy.) torba yasaları özellikle belirtilmeli.
27. Yasama Dönemi’nde, çevreyle ilgili tek kazanım, 6 Ekim 2021’de, TBMM Genel Kurulu’nda oybirliği ile uygun bulunan Paris Anlaşması. Ama Kurum, yine yoktu; Müsilaj Komisyonu’nda da…
Çevresel-kentsel kamu düzeni ekseninde yer alan ve Türkiye ekosistemini bozma riski bulunan önerileri görüşen yaklaşık 40 komisyon toplantısına katıldım, bilgi notu ile veya Komisyon raporu muhalefet şerhinin yazımına katkı verdim. Genel Kurul’da, ekosistem tahribatının gelecek kuşaklar için tehlikelerini haykırmaya çalıştım. CHP olarak AYM başvuruların tümünün son okumalarını yaptım. Bu süreçte, zaman zaman Bakanlık uzmanlarına rastladım; ama Kurum’a asla!
Bakan Kurum, Türkiye’nin kentsel, kırsal ve kültürel çevresi için tehlike oluşturan; tarihsel, kültürel ve doğal değerlerini tahrip ederek “Türkiye ekosistemi”nin özünü onarılamaz bir biçimde zedeleyici düzenleme girişimlerine açık veya örtülü onay verdi.
Bakanlar kurulu yokluğu, Bakan’ın, “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği” üzerine hazırlık çalışmalarına seyirci kalışını meşru kılmaz; ama, 5 yıllık karnesi, İstanbul İlinin “kentsel, kültürel, kırsal” çevre değerleri konusunda Belediye Başkanı seçilmesi durumunda ne yapacağı sorusuna yanıt oluşturur: “Ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz”: “kentsel, kırsal ve kültürel çevrenin bütünleşik koruması”nın tam tersine ‘külliyen tahribat’.
İbrahim Ö. Kaboğlu (BirGün, 1 Şubat 2024)