İbrahim Kaboğlu İbrahim Kaboğlu
Seçim barajının %10’dan sadece %7’ye indirilmesini AKP savundu.
Cumhurbaşkanı’nın seçim yasaklarından bağışık tutulmasını MHP savundu.
Seçim yargıçlarının kıdem yerine kura ile belirlenmesini, her ikisi sahiplendi.
KAMU YARARI MI?
Yasalar kamu yararı için yapılır, seçim yasaları ise haydi haydi kamu yararı için çıkarılır.
Ya belirtilen üçlü? Seçim barajı, MHP için düşürüldü; CB seçim yasakları dışında Sn. Erdoğan’ın yeniden kazanması için tutuldu; seçim yargıçlarını kıdem yerine kura yoluyla belirleme tarzına, AKP-MHP’nin güdümüne alabileceği kurulları oluşturmak amacıyla geçildi.
Kısaca, seçimlere yönelik yasal düzenleme, AKP-MHP’nin TBMM’de çoğunluğu kaybetmemek ve CB’nin yeniden seçilmesini sağlamak için yapıldı.
Ya kamu yararı? Seçimlere kilitlenmiş olan AKP-MHP için, seçimi kazanmaya yönelik her yol ve araç meşru.
Seçimlerde baraj, yasaklardan bağışıklık ve seçim kurulları yoluyla “şeytan üçgeni” bu amaçla kuruldu.
Kamusal zarar, demokrasi ve Anayasa düşmanlığı ortak paydasını yansıtan üçlü içinde seçim kurulları, en şeytani olanı.
SEÇİM KURULLARI
- Seçim kurulları, “Seçimler, yargı organlarının genel yönetimi ve denetimi altında yapılır” kuralının (Any., m.79/1) il ve ilçe ölçeğinde, yani Türkiye genelindeki güvencesidir. Kısaca, hukuk yoluyla demokrasi, seçim yargıçları ile sağlanır.
- Kıdem yerine kura: 298 sy.lı yasaya İlçe ve İl seçim kurulları, kıdem esasına göre belirlenir: “İl seçim kurulu, iki yılda bir ocak ayının son haftasında, il merkezinde görev yapan en kıdemli hakimin başkanlığında merkez ilçe seçim kurulu başkanlarından sonra gelen en kıdemli iki üyeden oluşur”. İlçe seçim kurulları; “İlçedeki en kıdemli hakim kurulun başkanıdır”.
7393 sy.lı yasaya göre; “ İl seçim kurulu başkanı ve asıl üyeleri ile yedek üyeleri, iki yılda bir ocak ayının son haftasında, il merkezinde görev yapan, … en az birinci sınıfa ayrılmış… hâkimler arasından, adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca ad çekme suretiyle tespit edilir.
“İlçelerde, ilçede görev yapan… en az birinci sınıfa ayrılmış … hâkimler arasından, merkez ilçelerde ise aynı nitelikleri haiz hâkimler arasından adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca ad çekme suretiyle belirlenen hâkim, kurulun başkanıdır.”
- Gerekçe ne? Türkiye demokrasi tarihi ile özdeşleşen il ve ilçe seçim kurullarını değiştirmek için hiçbir meşru ve haklı neden yok; doğrusu, gerekçe yok; kamu yararı yerine parti ve kişi yararı önde.
- Üç aylık süre: “İl seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanları, bu maddenin yürürlüğe girmesinden itibaren üç ay içinde, … bu maddeyi ihdas eden Kanunla yapılan değişikliklere göre yeniden belirlenir. Bu şekilde belirlenen başkan ve üyeler, önceki başkan ve üyelerin görev süresini tamamlar.”
- Bir yıllık süre: “Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz” (Any.m.67/son).
HUKUKİ KAOS
Seçim kurullarının değiştirilmesi, seçim hukuku ilkelerine ve Anayasa’nın seçme ve seçilme hakkının güvencelerini oluşturan “kurallar bloku”na aykırı. Üç aylık süre ise, zincirleme aykırılıklar ötesinde “hukuki kaos” yaratacak tehlikeli bir düzenleme.
En basitinden şu çifte sorun açık:
-6 Nisan 2022 tarihli 7393 sy.lı yasa, ancak 6 Nisan 2023’ten itibaren yapılacak seçimlerde uygulanır.
-Bu itibarla, 3 ay içinde seçim kurulları değişikliği, uygulamaya ilişkin bir yıllık süreye açıkça aykırı. Yeni seçim kurullarının, oluşumunu izleyen bir yıl içinde yapılacak seçimlerde görevlendirilmesi ise, Anayasa md.67/sonu anlamsız kılıcı.
Bu nedenle, CHP’nin hemen başvurusu ile ivedi biçimde karar vermesi gereken Anayasa Mahkemesi, 60 yıllık tarihinin en büyük sınavı ile karşı karşıya.
İbrahim Ö. Kaboğlu (BirGün, 7 Nisan 2022)