İbrahim Kaboğlu İbrahim Kaboğlu
Hukuk yoluyla demokrasi, Anayasa’nın, siyasal çatışmaları uzlaşmaya dönüştürme işlevinin de göstergesi. Bu nedenle, seçilmişlerin, “hukukun üstünlüğü ve Anayasaya sadakat” andı, uzlaşma ilkesini de somutlaştırır. Ne var ki, Anayasa, son 15 yılda uzlaşma yerine “siyasal çatışma aracı” olarak kullanıldı.
ÇATIŞMA VE POPÜLİZM
Çatışma aracı olarak kullanılması, 2007 Anayasa değişikliği ile başladı. Buna, popülizm de eklendi: 2017’de seçilme yaşının da 18’e indirilmesi, bir halk dalkavukluğu. Neden? Çünkü, 18-22 yaş grubunun öncelikli sorunu yüksek öğrenim.
Bu çerçevede yasama ve yürütme, “gençlerin müspet ilmin ışığında” yetişmesi için anayasal yükümlülüklerini ne ölçüde yerine getiriyor? Gençliğin barınma ve beslenme sorunları, yeterli öğretim üyesi ve kütüphaneye ulaşma olanağına kadar nitelikli yüksek öğrenimden yararlanma hakkı bu bağlamda tartışılmalı.
Bu sorunların çözümünü sosyal devlet öncelikleri arasına almadan, “On sekiz yaşını dolduran her Türk milletvekili seçilebilir” düzenlemesi, gençlerin sorunlarını çözmeye ne ölçüde katkıda bulunur? Örneğin, TBMM’ye 2018’de 18 yaşını henüz doldurmuş kaç kişi seçildi?
İşte, popülizm! Gençlerin oyunu devşirme hesabına dayanan ikiyüzlülük.
Oysa ana sorun, gençlere ilişkin düzenlemeler ötesinde, gençleri de egemenlik sürecine katmak. Nasıl?
TOPLUM VE DOĞA SÖZLEŞMESİ
Egemenlik ve bağımsızlık simgesi olarak Anayasa yapımı, değiştirilmesi ve uygulama bakımından, çocukları ve gençleri erişkinlerden daha çok ilgilendirir. Demokratik anayasa sürecinde bilgilenme ve katılım, etkililik için de belirleyici:
-Toplumun bugünü ve geleceği için yaşamsal özelliği, gençlerin anayasal bilgilenme hakkını öne çıkarır.
-Bilişim çağı olanakları, görüş ve önerilerini alma yollarının açılmasıyla gençlerin etkili katılımını kolaylaştırır.
-Gelecekte onların sahiplenmesi ölçüsünde anayasa, toplum sözleşmesi olabilir.
Anayasayı kuşaklararası ilişkiler bağlamında düşünmek, çocukları ve gençleri, gelecek kuşakların haklarının merkezine yerleştirmek anlamına gelir. Özellikle toplum sözleşmesinin en dinamik halkası olan – ve aynı zamanda üniversite öğrenimi dönemine denk düşen- 18-25 yaş kuşağı sürece katılabildiği ölçüde anayasa, siyasal çatışma aracı olmaktan çıkarılarak, uzlaşma işlevi görebilir.
Siyasal iktidarın sınırları ve insan hakları güvenceleri ötesinde Anayasa, ülkenin tarihsel, kültürel ve çevresel değerlerini de koruyan bir belge olarak, “doğa sözleşmesi” dir de.
EGEMENLİK VE BAĞIMSIZLIK
Bu bakımdan, Atatürk hava alanı yıkımı, tarihsel ve kültürel miras düşmanlığı ötesinde, bir milli servetin yok edilmesi nedeniyle sosyal devlet başta gelmek üzere Anayasa’ya aykırılıklar zinciri, “vatana ihanet” nitelemesini ( CHP Genel başkanı K. Kılıçdaroğlu) haklı kılmakta.
Anayasa’nın kuşaklararası anlamının tartışılması, dünden yarına, tarihsel, ülkesel ve ulusal değerlerin de gündeme taşınması anlamına gelmekte. Bir toplumun ortak belleği, Anayasa yoluyla biçimlenen kurumlara, kurallara ve değerlere saygı ile oluşur ve korunur.
Tek kişi iradesinin belirleyici olduğu yönetim tarzı ve etkileşim sürecinde birlikte tartışma sonucu alınacak kararlar arasındaki nitelik farkı, genç kuşaklara iyi anlatılmalı; ama asıl olan gençlerin, kendileri için ortak yaşam belgesi niteliği taşıyan çifte sözleşmenin yapımına katılmasıdır.
Unutmayalım; çoğulcu toplumsal yapıyı yansıtması kadar kuşaklar genişledikçe, uzlaşma yelpazesi de pekişir.
İdeoloji tartışması, iktidar ve para için bütün değerleri silmeyi göze alan yerli ve yabancı işbirlikçileri, ortak değerler karşısında geriletme aracıdır. Dünyevi nitelikte temel norm olarak inanç ve din özgürlüğünün de güvencesi olan Anayasa, iktidar sarhoşlarının dini “halkın afyonu” olarak kullanmaları yolunda asla araç kılınamaz.
Anayasanın, ulusal egemenlik ve bağımsızlık ülküsünde “Vatan hainlerine karşı” yurtseverlik aracı olarak demokratikleştirilmesi ve uygulanması dileğiyle, 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı kutlu olsun!
İbrahim Ö. Kaboğlu (BirGün, 19 Mayıs 2022)