ÇEVRE HAKKI

İnsan haklan düşüncesinin kökeninin ikibin yıldan uzun bir tarihe, çağdaş yorumunun iki yüzyılı aşkın bir geçmişe dayanmasına karşılık çevre hakkı lopu lopu çeyrek yüzyıllık bir zaman dilimi ile sınırlıdır Yine de çevre hakkı kavramı insan haklan anlayışını köklü hır değişime uğratmıştır Dayanışma haklannın itici gucu olan çevre hakkı, “insan merkezli” özgürlük anlayışının

aşılmasına yol açmıştır Doğal çevre ve onanım bir bileşeni olarak insan hak öznesi konumunu korusa dl bunun tekelini elinde tutmuyor artık. İnsanoğlunun üçüncü binyılda varlığını sürdürebilmesi, çevre hakkının zaman yitirilmeden geliştirilip güvence altına alınmasına bağlı görünüyor

Çevre hakkının niteliği nedir? Hangi özgürlüklerin tanınması ve kullanılması bu hakkın uygulamaya geçirilmesını sağlayabilir? Çevre hakkının boyudan nelerdir? Elinizdeki çalışma işte bu sorulara yanıtı arıyor

ÇEVRE HAKKI

GİRİŞ

I .  Hak ve özgürlüklerin evrimi

II .  Dayanışma hakları

A .  Hangi haklar?

1 .  Barış hakkı

2 .  Gelişme hakkı

3 .  Çevre hakkı

B .  Ortak temel: yaşam hakkı

C .  Dayanışma haklarının hukuki değeri

III .  Kitabın planı

. Birinci Bölüm ÇEVRE HAKKININ OLUŞUMU

I .  Çelişkilerden hak istemine

II .  Hukuk sistemiyle uyumlu

A .  Uzlaşma

B .  Sürdürülebilir gelişme

III .  Anayasal düzenleme ve tanıma

A .  Karşılaştırmalı anayasa hukukunun verileri

1 .  Koruma ödev ve/ya yükümlülüğü

2 .  Hak olarak tanıma

B .  Türkiye’de durum

1 .  Anayasalar

a .  “Sağlık hakkı”ndan “çevre hakkı”na

b . 56. madde ve sınırları

c .  Çevreyi (doğrudan) ilgilendiren maddeler

2 .  Anayasa- altı düzenlemeler

a .  Çevre Kanunu

b .  Kanun Hükmünde Kararnameler

c .  Yönetmelikler

. İkinci Bölüm ÇEVRE HAKKININ YAPISI

I .  Çevre hakkının özneleri

II .  Çevre hakkının konusu

A .  Anayasalar belirler

B .  Çevre hukukunun boyutları

1 .  Doğa hukuku

2 .  Kültürel, kırsal ve kentsel çevre

3 .  Kirlenme ve zararlar

III .  Çevre hakkının muhatabı

A .  Muhatabın kimliği

B .  Sorumluluk

1 .  Çevre hukukunda

a .  Kirleten öder

b .  Kusursuz sorumluluk

2 .  Ortak hukukta sorumluluk

a .  Medeni hukukta

b .  İdare hukukunda

C .  Yaptırım

1 .  İdari yaptırımlar

2 .  Cezai yaptırımlar

. Üçüncü Bölüm ÇEVRE HAKKININ GÜVENCELERİ

I .  Haber alma hakkı

A .  Kapsamı

B .  Düzenlemeler

1 .  Avrupa’da

2 .  Ulusal mevzuatta

C .  Eğitimin önemi

II .  Katılma hakkı

A .  Katılım ilkeleri

B .  Katılım biçimleri

1 .  Tepki gösterme

2 .  Birlikte hazırlık çalışması

3 .  Danışma

4 .  Kararlara katılma

5 .  Çevrenin yönetimine katılma

C .  Katılım ve demokrasi

III .  Başvuru hakkı

A .  İdari başvuru

B .  Yargı yolu

1 .  İdari yargı

a .  Dava yeteneği

b .  Yargı kararlarında gelişmeler

c .  Yürütmenin durdurulması

2 .  Adli yargı

. ÇEVRE HAKKININ ULUSLARARASI BOYUTLARI

I .  İnsan haklarını koruma sözleşmelerinde çevre hakkı

A .  Afrika İnsan ve Halklar Hakları Şartı,

B .  Amerika İnsan Hakları Sözleşmesi

C .  Asya’da düzenlemeler

Ç .  Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

1 .  Özdeksel hakların sınırları

a .  Yaşam hakkı ve çevre hakkı

b .  İnsanlık dışı aşağılayıcı muameleler ve çevre hakkı

c .  Özel ailevi yaşama saygı hakkı ve çevre hakkı

ç .  Mülkiyet hakkı ve çevre hakkı

2 .  Usule ilişkin hakların belirsizliği

3 .  Arayış ve çözüm olasılıkları

II .  Çevreyi koruma Sözleşmeleri

III .  Çevre hakkının uluslararası güvenceleri

A .  Uluslararası çevre hukuku

1 .  Genel olarak

2 .  BM Çevre ve Gelişme Konferansı

3 .  Uluslararası çevre hukukunun genel ilkeleri

B .  Aşamalı güvence mekanizması

C .  Uluslararası çevre mahkemesi

Değerlendirme

Dizin