İbrahim Kaboğlu İbrahim Kaboğlu
2023 seçimleri yaklaştıkça, siyasal ayrışma da derinleşiyor. Sorun, bir ‘yabancılaştırma seferberliği’ ile özdeşleşen ‘tek kişi yönetimi’ ayracının kapatılmasında düğümleniyor. Bu nedenle, monokrasi ve demokrasi arasındaki yarışma, elden geldiğince yalın ve doğru okunmalı.
Tek adam, keyfi yönetim, ucube sistem, otoriter rejim, sultanlık, padişahlık, faşizm, diktatörlük, delegasyoncu demokrasi, popülist (yarışmacı) otoriter rejim, yozlaştırılmış-çarpıtılmış başkanlık sistemi, otoriter başkanlık, hiper başkanlık, neo-patrimonial bir çıkar ağı inşası, kendine özgü yönetim, Türk tipi başkanlık vb sözcük ve deyimler, 2017 Anayasa kurgusu ve uygulaması için kullanılıyor.
‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ ( 7142 sy. yasa gerekçesi) ise, anayasal kurgu ve uygulamasına yabancı: hükümet yok; Anayasa andı ile örtüşen Cumhurbaşkanlığı bulunmuyor; fiili (de facto) yönetimin baskın olması ise, ‘sistem yokluğu’ demek.
Bu nedenle, ilk yıllarda kullandığım ‘monokrasi’, yetersiz kaldı; özellikle parti başkanlığı eksikti. Parti Başkanlığı Yoluyla Devlet Başkanlığı ve Yürütme (PBDBY), daha betimleyici olmakla birlikte bunun da kucaklayıcı olduğu söylenemez.
Deyim üzerinde kafa yormak, karşılaştırmalı anayasa hukuku çalışmaları için de gerekli. Yeğlenecek siyaset bilimi kavramları, Devlet başkanlığı yanında Yürütme ile özdeş konumu yanısıra parti başkanlığını da yansıtmalı.
Kavramsal çalışma, yabancılaştırma süreci gözönüne alınarak yapılmalı; zira aşılması gereken yalnızca yönetim tarzına indirgenen bir ikilem olmayıp, tarih/ülke ve toplum üçlüsünde gelecek tasarımıdır.
EŞİT YURTTAŞLIK
Eşitlik ve yurttaşlık açısından; Cumhur İttifakı büyük ortağı için ‘mezhep’ ölçütü önde, küçük ortak açısından ise, ‘ırkçı milliyetçilik’.
Haliyle, inanç ve soy temelinde Anadolu yabancılaşması, bir siyasal proje aynı zamanda.
‘Kardeşimiz’ dedikleri Alevileri; dünyevi dernek statüsüne ‘hapsetmek’ için yasa dayatması yapan büyük ortak AKP, sınır ötesi “Müslüman kardeşleri”, ‘hakiki kardeş’ olarak görüyor.
MHP ise, ‘kardeşim’ dediği Kürtleri temsil eden HDP’nin gecikmeden kapatılmasını istiyor; hakiki kardeşleri Orta Asya’da arıyor.
Ortaklar, eşitlik ve yurttaşlık, daha doğrusu ‘eşit yurttaşlık’ gereklerini yadsımak için tam bir dayanışma içinde.
Alevileri ve Kürtleri, oy devşirme için araçsallaştırıp siyasal çoğunluk ereğinde ayrıştırma çabası açık ve ahlak dışı.
SİYASAL YABANCILAŞTIRMA
Anayasal ve siyasal açıdan 2017 kopuşu, tarihe yabancılaşmadır. Bunun anlamı şu: demokratik hukuk devleti yolundaki iki yüz yıllık birikimi silmek. Bu yadsıma ve yok sayma, kurumlar, kurallar ve ilkeler açısından olduğu gibi değerler için de geçerli.
Bu, anayasal ve siyasal ortak kimliğe yabancılaştırma sürecidir.
ANADOLU YABANCILAŞTIRMASI
Tarihsel, kültürel ve doğal değerler yağması, hiçbir dönemde olmadığından daha büyük bir hızla ve çok yönlü olarak sürüyor.
Bu üçlü, yurttaşlık ve siyasal açıdan değinilen yabancılaştırmanın ilk iki boyutunun sacayağı.
Cumhuriyet yurttaşlığı temelinde “Türkiye ahalisi” (1924 Any,), anayasal eşitlikte ortak kimlik ve barış içinde yaşayabilir.
Bunun için tarihsel, kültürel ve doğal varlıkların korunması esastır. Bu değerlerin sürekli yok edilmesi, anayasal ve siyasal kazanımların yadsınması ile Anadolu kimliğini silme çalışması arasında doğrudan bağlantı vardır.
DEMOKRASİ GEREKÇESİ
Demokratik olmadığı ve siyasal sorumluluğu bulunmadığı için PBDBY, Anayasa’nın emredici hükümlerini uygulamıyor, tam tersine, yasakladığı eylem ve işlemleri yapıyor.
Devlet ve ülke, ağırlıklı olarak kuralsızlık ve keyfilikle yönetiliyor. Bu nedenle, 2017 yıkımı ve sonuçları, kavramsal ve olgusal olarak düzgün okunabildiği ölçüde yabancılaştırma süreci teşhir edilebilir ve aşılabilir.
Özetle, demokratik rejimi inşanın gerekçesi, keyfi yönetimin ta kendisidir; yeter ki, meşrulaştırıcı söz, eylem ve işlemlerden kaçınılsın. Muhataplar ise, başta TBMM’de grubu bulunan CHP, HDP ve İYİ parti gelmek üzere bütün demokratlar, anayasacılar ve siyaset bilimcilerdir.
İbrahim Ö. Kaboğlu (BirGün, 17 Kasım 2023)